કરિયાણાની દુકાનદારનો દીકરો નસરાલ્લાહ હિઝબુલનો વડો કેવી રીતે બન્યો?

હિઝબુલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહ શુક્રવારે બેરૂતમાં હવાઈ હુમલામાં માર્યા ગયા, ઈઝરાયેલી સેનાએ શનિવારે નસરાલ્લાહની હત્યાની પુષ્ટિ કરી

નવી દિલ્હી

હિઝબુલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહ શુક્રવારે બેરૂતમાં હવાઈ હુમલામાં માર્યા ગયા હતા. ઈઝરાયેલી સેનાએ શનિવારે નસરાલ્લાહની હત્યાની પુષ્ટિ કરી હતી. 1992માં ઈઝરાયેલી હુમલામાં હિઝબુલ્લાના વડા સૈયદ અબ્બાસ મુસાવીના મૃત્યુ પછી, સંગઠને નસરાલ્લાહને તેના મહાસચિવ તરીકે ચૂંટ્યા હતા.

ઈઝરાયેલે જાહેરાત કરી હતી કે હિઝબુલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહનું મોત થયું છે. ઇઝરાયેલી સૈન્ય આઈડીએફે શનિવારે જાહેરાત કરી હતી કે નસરાલ્લાહ શુક્રવારે બેરૂતમાં હવાઈ હુમલામાં માર્યો ગયો હતો. ગઈકાલે, ઇઝરાયેલે લેબનોનમાં હિઝબુલ્લાહના હેડક્વાર્ટર પર જોરદાર હુમલો કર્યો હતો. ઈઝરાયેલની સેનાએ હેડક્વાર્ટરને નિશાન બનાવીને હિઝબુલ્લાના વડા સૈયદ હસન નસરાલ્લાહને મારવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો અને હવે એવો દાવો કરવામાં આવી રહ્યો છે કે નસરાલ્લાહનું મોત થઈ ગયું છે. હિઝબુલ્લાના નેતા હસન નસરાલ્લાહ છેલ્લા ત્રણ દાયકાથી લેબનીઝ સશસ્ત્ર જૂથનું નેતૃત્વ કરી રહ્યા હતા, જે તેને દક્ષિણ એશિયાના સૌથી શક્તિશાળી અર્ધલશ્કરી જૂથોમાંનું એક બનાવે છે.

આ હુમલો એવા સમયે થયો છે જ્યારે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર મહાસભાની બેઠકમાં વિશ્વભરના નેતાઓ એકઠા થયા છે. જનરલ એસેમ્બલીમાં ઈઝરાયેલના વડાપ્રધાન બેન્જામિન નેતન્યાહુએ હિઝબુલ્લાહને અપમાનિત કરવાની ચેતવણી આપી હતી અને તેના પછી મોટા હુમલાના સમાચાર આવ્યા હતા. ઇઝરાયલી મીડિયાએ જણાવ્યું કે હુમલાનું નિશાન નસરાલ્લાહ હતા અને હુમલા સમયે તેઓ હેડક્વાર્ટરના વિસ્તારમાં હતા.

હસન નસરાલ્લાહ કોણ હતા?

64 વર્ષીય નસરાલ્લાહના નેતૃત્વમાં હિઝબુલ્લાએ ઈઝરાયેલ સામે અનેક યુદ્ધો લડ્યા હતા. નસરાલ્લાહે પડોશી સીરિયામાં સંઘર્ષમાં પણ ભાગ લીધો હતો, જેણે રાષ્ટ્રપતિ બશર અલ-અસદની તરફેણમાં સત્તાના સંતુલનને મદદ કરી હતી. નસરાલ્લાહે હિઝબુલ્લાહને ઈઝરાયેલનો વધુ કટ્ટર દુશ્મન બનાવ્યો હોવાનું કહેવાય છે અને ઈરાનમાં શિયા ધર્મગુરુ નેતાઓ અને હમાસ જેવા પેલેસ્ટિનિયન જૂથો સાથે તેના જોડાણને મજબૂત બનાવ્યું હતું.

નસરાલ્લા તેના લેબનીઝ શિયા અનુયાયીઓમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય હતા. આરબ અને ઇસ્લામિક વિશ્વમાં લાખો લોકો દ્વારા આદરણીય, નસરાલ્લાહને સૈયદનું બિરુદ આપવામાં આવ્યું હતું. અમેરિકા અને પશ્ચિમના મોટાભાગના દેશો તેમને ઉગ્રવાદી તરીકે જોતા હતા. તેમની શક્તિ હોવા છતાં, નસરાલ્લાહ ઇઝરાયેલની ધમકીઓના ડરથી મોટાભાગનો સમય છુપાયેલા રહ્યા.

મુસાવીના મોત બાદ નસરાલ્લાહ એ સંગઠનની બાગડોર સંભાળી

નસરાલ્લાહનો જન્મ 1960 માં બેરુતના ઉત્તરીય ઉપનગર, શાર્શાબૌકમાં એક શિયા પરિવારમાં થયો હતો, તેના પિતા કરિયાણાના વેપારી હતા. નસરાલ્લા બાદમાં દક્ષિણ લેબનોન ગયા. તેમણે ધર્મશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યો અને અમલ ચળવળમાં જોડાયા. 15 વર્ષની ઉંમરે, તે હિઝબુલ્લા બનતા પહેલા અમલ સંગઠન, શિયા રાજકીય અને અર્ધલશ્કરી સંગઠનમાં થોડા સમય માટે જોડાયા. ત્યારબાદ નસરાલ્લાહ ઇરાકના નજફમાં એક સેમિનરીમાં અભ્યાસ કરવા ગયા, જ્યાંથી તેમને 1978માં સદ્દામ હુસૈનના શાસન દ્વારા અન્ય લેબનીઝ વિદ્યાર્થીઓ સાથે હાંકી કાઢવામાં આવ્યા.

ઇરાકમાં પ્રથમ વખત, નસરાલ્લાહ તેના માર્ગદર્શક, અગ્રણી મૌલવી અને હિઝબુલ્લાહના સહ-સ્થાપક અબ્બાસ અલ-મુસાવીને મળ્યા. મુસાવીના પ્રભાવ હેઠળ, તે 1982માં લેબનોન-ઇઝરાયેલ સંઘર્ષને પગલે હિઝબુલ્લામાં જોડાયા, જ્યારે જૂથ અમલથી અલગ થયું. હિઝબુલ્લાહની રચના ઈરાની રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડના સભ્યો દ્વારા કરવામાં આવી હતી જેઓ 1982માં ઈઝરાયેલી દળો સામે લડવા માટે લેબનોન આવ્યા હતા. આ પહેલું જૂથ હતું જેને ઈરાને સમર્થન આપ્યું હતું. હિઝબુલ્લાહ ધીમે ધીમે ઈરાન સમર્થિત જૂથો અને સરકારોના જૂથનો ભાગ બની ગયો જેને ‘પ્રતિકારની ધરી’ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન નસરાલ્લાએ પણ પોતાનો આધાર સ્થાપિત કર્યો.

ફેબ્રુઆરી 1992માં, સૈયદ અબ્બાસ મુસાવી, 39, હિઝબુલ્લાહના નેતા, દક્ષિણ લેબનોનમાં ઇઝરાયેલી હેલિકોપ્ટર હુમલામાં માર્યા ગયા હતા. ઘટનાના બે દિવસ પછી, હિઝબુલ્લાએ નસરાલ્લાહને તેના સેક્રેટરી જનરલ તરીકે ચૂંટ્યા. પાંચ વર્ષ બાદ અમેરિકાએ હિઝબુલ્લાહને આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કર્યું. નસરાલ્લાની મુસીબતો અહીં જ ખતમ ન થઈ અને 1997માં નસરાલ્લાનો મોટો દીકરો હાદી ઈઝરાયેલની સેના સામેની લડાઈમાં મૃત્યુ પામ્યો.

નસરાલ્લાહ લેબનોન અને સમગ્ર આરબ વિશ્વમાં આ રીતે પ્રખ્યાત થયા

નસરાલ્લાહના નેતૃત્વ હેઠળ, હિઝબુલ્લાહે 2000 માં દક્ષિણ લેબનોનમાં ઇઝરાયેલી સેના સાથે યુદ્ધ લડ્યું હતું. આ યુદ્ધને કારણે 18 વર્ષના કબજા પછી દક્ષિણ લેબનોનમાંથી ઇઝરાયેલી દળોને પાછા ખેંચી લેવાયા. દક્ષિણ લેબનોનમાંથી ઇઝરાયેલની પીછેહઠ પછી, નસરાલ્લાહ લેબનોન અને સમગ્ર આરબ વિશ્વમાં પ્રખ્યાત થયા. તેમના સંદેશાઓ હિઝબુલ્લાહના પોતાના રેડિયો અને સેટેલાઇટ ટીવી સ્ટેશનો પર પ્રસારિત કરવામાં આવ્યા હતા.

2006માં, હિઝબુલ્લાએ ઇઝરાયેલ સાથે 34 દિવસનું યુદ્ધ લડ્યું. આ યુદ્ધમાં 1,000 થી વધુ લેબનીઝ અને 150 ઇઝરાયેલના લોકો માર્યા ગયા હતા. જ્યારે 2011માં સીરિયામાં ગૃહ યુદ્ધ ફાટી નીકળ્યું, ત્યારે હિઝબુલ્લાહ લડવૈયાઓએ અસદના દળોનો સાથ આપ્યો.

ઇઝરાયેલ સાથેના વર્તમાન સંઘર્ષમાં નસરાલ્લાહની ભૂમિકા શું રહી છે?

પેલેસ્ટિનિયન જૂથ હમાસે 7 ઓક્ટોબર, 2023ના રોજ ઇઝરાયેલમાં હુમલા કર્યા હતા, જેમાં લગભગ 1,200 લોકો માર્યા ગયા હતા. આ હુમલા બાદ ગાઝામાં યુદ્ધ ફાટી નીકળ્યું હતું જે બાદમાં દક્ષિણ એશિયાના ઘણા દેશો સુધી પહોંચ્યું હતું. ઑક્ટોબર 7 ના રોજ, ઇઝરાયેલ-હમાસ યુદ્ધ શરૂ થયાના એક દિવસ પછી, હિઝબુલ્લાએ સરહદ પર ઇઝરાયેલી લશ્કરી ચોકીઓ પર હુમલો કરવાનું શરૂ કર્યું.

હિઝબુલ્લાહ હમાસના સમર્થનમાં ઉત્તર ઇઝરાયેલમાં લગભગ એક વર્ષથી હવાઈ હુમલાઓ કરી રહ્યું છે. નસરાલ્લાહે સંઘર્ષ દરમિયાન ભાષણોમાં દાવો કર્યો હતો કે હિઝબુલ્લાહના સીમાપાર હુમલાઓએ ઇઝરાયેલી દળોને પાછળ ધકેલી દીધા હતા. નસરાલ્લાહે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જ્યાં સુધી ગાઝામાં યુદ્ધવિરામ નહીં થાય ત્યાં સુધી હિઝબુલ્લાહ ઈઝરાયેલ પરના હુમલા બંધ નહીં કરે.

તાજેતરના દિવસોમાં ઇઝરાયેલ અને હિઝબુલ્લાહ વચ્ચે તણાવ વધ્યો છે. ઇઝરાયેલે યુદ્ધના નવા તબક્કાની જાહેરાત કરી હતી જેનો હેતુ હિઝબુલ્લાહને સરહદ પરથી પાછળ ધકેલી દેવાનો હતો, જેનાથી ઉત્તર ઇઝરાયેલના હજારો વિસ્થાપિત લોકોને પાછા ફરવાની મંજૂરી મળી હતી.

કઈ રીતે નસરાલ્લાહ માર્યા ગયા

ઇઝરાયેલની વાયુસેનાએ શુક્રવારે સાંજે લેબનોનની રાજધાની બેરૂતમાં જોરદાર હવાઈ હુમલા કર્યા હતા. સેનાએ કહ્યું કે તેણે હિઝબુલ્લાહના હેડક્વાર્ટર પર હુમલો કર્યો. હુમલાઓ બાદ, આઈડીએફે આજે ​​કહ્યું કે હિઝબુલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહ ગઈકાલે બેરૂતમાં હવાઈ હુમલામાં માર્યો ગયા. અગાઉ, ઇઝરાયેલના એક અધિકારીએ ધ ટાઇમ્સ ઓફ ઇઝરાયેલને પુષ્ટિ આપી હતી કે હુમલાનું લક્ષ્ય હિઝબુલ્લાના નેતા હસન નસરાલ્લાહ હતા, જે તે સમયે કમાન્ડ સેન્ટરમાં હાજર હતા. હુમલાએ લેબનીઝ રાજધાનીને હચમચાવી નાખ્યું હતું અને શહેર પર ધુમાડાના વાદળો ઘેરાઈ ગયા હતા. અનેક હુમલામાં અન્ય ઘણા લોકો ઘાયલ પણ થયા હતા. ઈઝરાયેલના હુમલામાં છ ઈમારતો તોડી પાડવામાં આવી હતી. હિઝબુલ્લાહ અને ઇઝરાયેલ વચ્ચેના લગભગ એક વર્ષના સંઘર્ષમાં બેરૂતમાં આ સૌથી મોટો હુમલો હતો. ઈઝરાયેલી મીડિયાએ અહેવાલ આપ્યો છે કે આ હુમલામાં કુલ દસેક ટન વિસ્ફોટક બોમ્બ સામેલ હતા.

નસરાલ્લાના મૃત્યુ પછી હવે શું?

હિઝબુલ્લાના વડા હસન નસરાલ્લાહની હત્યા બાદ દક્ષિણ એશિયામાં તણાવ વધવાની દહેશત વધી ગઈ છે. ઈરાને ઈઝરાયેલના હુમલા બાદ પ્રતિક્રિયા આપી છે અને વૈશ્વિક સંસ્થાઓ અને નેતાઓને નિશાન બનાવ્યા છે. ઈરાનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તાએ કહ્યું કે ઈઝરાયેલ સમગ્ર વિશ્વ માટે ખતરો છે. તેમણે સરકારો અને આંતરરાષ્ટ્રીય એસેમ્બલીઓની ‘નિષ્ક્રિયતા’ પર પ્રહાર કર્યો છે, ખાસ કરીને યુએન સિક્યુરિટી કાઉન્સિલ, ‘પેલેસ્ટાઈન અને લેબનોનમાં ઈઝરાયેલના ભયાનક અને અભૂતપૂર્વ અપરાધો’નો આરોપ મૂક્યો છે.

તેમણે ઈઝરાયેલને ‘લશ્કરી, રાજકીય અને આર્થિક મદદ’ આપવા બદલ અમેરિકાની પણ ટીકા કરી હતી. પ્રવક્તાએ એમ કહીને સમાપન કર્યું કે ઇઝરાયેલના ગુનાઓ પ્રત્યે વિશ્વની નિષ્ક્રિયતાનો ધુમાડો નજીકના ભવિષ્યમાં સમગ્ર વિશ્વને દઝાડશે.

નસરાલ્લાહના મૃત્યુ પછી, ઇઝરાયેલ આર્મી (આઈડીએફ) ચીફ ઓફ સ્ટાફ લેફ્ટનન્ટ જનરલ હરજાઈ હલેવીએ એક નિવેદન બહાર પાડ્યું છે. ચીફ ઓફ સ્ટાફે કહ્યું કે ઈઝરાયેલ તે તમામ લોકો સુધી પહોંચશે જેઓ દેશ અને તેના નાગરિકો માટે ખતરો છે. “અમારી પાસે સાધનોનો કોઈ અંત નથી,” હલેવીએ કહ્યું. સંદેશ સ્પષ્ટ છે, જે કોઈ પણ ઈઝરાયેલના નાગરિકોને ધમકી આપે છે, અમે જાણીએ છીએ કે તેમના સુધી કેવી રીતે પહોંચવું.